Gmina Telaty

Gmina Telatyn położna jest w województwie lubelskim w powiecie tomaszowskim. Ma powierzchnię 109 kilometrów kwadratowych. Większość to pola    
i łąki, lasy zajmują zaledwie 3 procent ogólnej powierzchni. Gminę zamieszkuje blisko 4500 mieszkańców w 17 miejscowościach. Pierwsze historyczne wzmianki o tutejszych wioskach pochodzą z czasów króla Władysława Jagiełły. Wówczas notowane już były m.in. Wasylów Mały (1494 r.), Posadów   
i Radków (1403 r.), Łachowce (1406 r.), Dutrów (1411 r.) czy Poturzyn (1422 r.). Wsie i folwarki przechodziły z rąk do rąk. Były dzierżawione, dziedziczone, przekazywane jako wiano. I niszczone przez najazdy tatarskie, tatarsko-kozackie, moskiewsko-kozackie, szwedzkie i siedmiogrodzkie. Ziemie te były tak- że sceną działań zbrojnych powstania styczniowego oraz pierwszej i drugiej wojny światowej.

Gmina może poszczycić się wielkimi rodakami, którzy wnieśli ogromny wkład w naukę, kulturę i sztukę. Odcisnęli piętno na polityce. To choćby urodzony w 1804 roku w Nowosiółkach Poturzyńskich Edward Rastawiecki, geograf, historyk sztuki, archeolog, podróżnik, kolekcjoner dzieł sztuki. Był wiceprezesem Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych i publicystą. Współpracował z miesięcznikiem naukowym „Biblioteka Warszawska”. Spod jego pióra wyszły między innymi „Mapografia dawnej Polski”, „Monety dawnej Polski” czy trzytomowy „Słownik malarzy  polskich tudzież obcych w Polsce osiadłych lub czasowo w niej przebywających”.

W Telatynie w 1756 roku na świat przyszedł Wincenty Grzymała – polityk, senator, prawnik. Utrzymywał rozległe kontakty polityczne, między innymi z Tadeuszem Kościuszką. Był członkiem Centralizacji Lwowskiej. W 1809 roku w Księ- stwie Warszawskim objął funkcję prezesa urzędu administracyjnego powiatu zamojskiego, a rok później – prezesa departamentu lubelskiego.

W Poturzynie w 1868 roku urodziła się Helena Koperska, znawczyni botaniki. To jej pasji możemy zawdzięczać „Zielnik”, zawierający dane o 1293 gatunkach roślin Lubelszczyzny. Z Poturzyna wywodzi się także Jadwiga Dąbrowska (urodzona w 1891 roku), bibliotekarka polska, bibliograf, redaktor „Urzędowego Wykazu Druków” 
i „Przewodnika Bibliograficznego”.

Nie można zapomnieć także o Stanisławie Świeżawskim z Łykoszyna, sekretarzu kancelarii cywilnej prezydenta II Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego. Sprawował też mandat posła i senatora.

Ma gmina Telatyn także swoich błogosławionych męczenników dwóch wyznań. Urodzonego w 1909 roku w Dutrowie dominikanina ojca Jacka Misiutę, rozstrzelanego 
1 lipca 1941 roku w Charkowie oraz prawosławnego księdza Mikołaja Golca, ostatniego proboszcza Nowosiółek, zamordowanego w 1948 roku w niewyjaśnionych okolicznościach.